Κολωνός 1940-1949: Η "Μόσχα" της Αθήνας

 

της Γεωργίας Π. Ξάνθη

Ένα ταξίδι στο παρελθόν , εβδομήντα χρόνια πίσω , σε ένα ταξίδι με μνήμες , εικόνες , και πρόσωπα χωρίς να ξύνει πληγές. Ας σφραγίσουμε μέσα μας μια εποχή , που ούτε να λησμονηθεί πρέπει ,ούτε υπό οποιεσδήποτε συνθήκες να επανεμφανισθεί επιτρέπεται.

Παραμονές της ιταλικής επιδρομής τραγούδι της μόδας ήταν η Ριρίκα . Ενθουσιασμός από τις νίκες του Ελληνικού στρατού στην Αλβανία ,αλλά και τα σατυρικά τραγούδια για τον Ιταλό δικτάτορα , σατυρικό θέμα σε μουσικές επιθεωρήσεις, γελοιογραφίες και τραγούδια .

27 Απριλίου 1941 στην Αθήνα , η είσοδος των Γερμανών στην Αθήνα. Η ύψωση της ναζιστικής σβάστικας στην Ακρόπολη σηματοδότησε την αρχή της γερμανικής κατοχής. Τί άνθρωποι αυτοί οι Γερμανοί. ∆εν είχαν , οικογένειες και παιδιά στη Γερμανία ; Τί ένιωθαν όταν εκτελούσαν τόσους αθώους πολίτες; Στις γωνιές των δρόμων οι ντενεκέδες με τα σκουπίδια δεν περιμένουν το κάρο του ∆ήμου να τους αδειάσει , περιμένουν τους πεινασμένους ανθρώπους που ψάχνουν κάτι φαγώσιμο: λεμονόκουπες, φύλλα κρεμμυδιού . Η πείνα, ο φόβος, οι θάνατοι αλλά και οι αγώνες μαζί με την ελπίδα για ένα ελεύθερο και όμορφο μέλλον. Πολλοί εντάσσονται στις τάξεις της Αντίστασης.

Αξέχαστος αγωνιστής ,ο Γιώργος ο Μιχόπουλος. Ψευδώνυμο Μπόης. Λογιστής στον φούρνο του Ξάνθη. Ο ποιητής της Στοάς Φέξη. Γραμματέας της Ε. Π.O.Ν 1945-1947 στον Κολωνό, στον Πλάτωνα, στα Σεπόλια. Πιάστηκε τον Μάρτιο του 1944 και κλείστηκε στις φυλακές Χατζηκώστα ( σημερινό κτήριο του ΙΚΑ στην Πειραιώς) ως τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου. Το ∆εκέμβρη πήρε μέρος στην επιχείρηση ανατίναξης της Μ. Βρετανίας. Χώθηκε με άλλους αγωνιστές στο κεντρικό αποχετευτικό δίκτυο της Αθήνας ,στο ύψος της οδού Λένορμαν. ∆ώδεκα ώρες μέσα στα βρώμικα νερά των οχετών, με κίνδυνο της ζωής τους μετέφεραν κάτω από την Πλατεία Συντάγματος, κάτω από τη «Μεγάλη Βρετανία», έναν τόνο εκρηκτικής ύλης .Εκεί βρισκόταν η έδρα του στρατιωτικού επιτελείου των Άγγλων. Η διαταγή όμως δεν θα έρθει ποτέ. Ξαναπιάστηκε το 1947 και πήγε εξορία στην Ικαρία.

Τον καιρό της τρομοκρατίας,  συνεργάζονταν με τις δυνάμεις κατοχής, αλλά και με τους Άγγλους ,οι γνωστοί κουκουλοφόροι της Πλατείας Μεταξά .Ο κωδικός «Αλκαζάρ» (δείγμα του θαυμασμού τους προς τους Φρανκικούς) Έψαχναν συνεχώς τον Μπόη. Έφυγε το 1981, ξημερώματα Καθαρής ∆ευτέρας , κηδεύτηκε στο Νεκροταφείο του Περιστερίου .Για τούς φίλους του της πλατείας, των καφενείων του Λουκάτου, του Μαμάη (Λένορμαν και Μύλων) ό ποιητής που έφυγε, ό Μπόης, ο λόγος του δεν χάθηκε. Οι ποιητές δεν πεθαίνουν. Ο Οιδίποδας τελειώνει στο φωτεινό Κολωνό μ’ ένα τρόπο που δεν είναι ο θάνατος.

Ο Κολωνός εθεωρείτο η Μόσχα της Αθήνας. Στις 28 Μαΐου 1941 ιδρύεται , σε μια σύσκεψη στον Κολωνό, Η Μάνα του Αγώνα, η Εθνική Αλληλεγγύη. Πολεμούν τον κατακτητή με όσα μέσα και τρόπους διαθέτουν. Από την πρώτη ημέρα της Κατοχής έσπαγαν τις πινακίδες που είχαν βάλει οι Γερμανοί στους δρόμους, στην περιοχή Κολωνού, Μεταξουργείου και Βοτανικού. Στην γειτονιά μας, Ευκλείδου και Βίαντος ,στο χαμηλό σπίτι με τα καλυμμένα παράθυρα , ο Νότης Ξ. , ο ζωγράφος, αποτυπώνει με συνθήματα στα πανό ,την απέχθεια του λαού για τον κατακτητή .Το επόμενο βράδυ, ο Χρήστος Ξ., φωτίζονται με κλεμμένο ρεύμα από τις κολώνες της ∆ΕΗ, στην Λένορμαν.

Τα Χριστούγεννα του 1944 ο Στρατηγός Σκόμπυ εξαπολύει την μεγάλη επίθεση. Οι Άγγλοι ελέγχουν ένα μικρό κομμάτι του κέντρου , την “Σκομπία”, όπως την αποκαλούσε ο λαός, δηλ. Ομόνοια, πλατεία Συντάγματος και Κολωνάκι. Στις 4 Ιανουαρίου του 1945, ο Σκόμπυ, βομβαρδίζει τις λαϊκές συνοικίες της Αθήνας μέχρι τον Κηφισό. Το 4ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ έδινε μάχη από Λένορμαν, Ευκλείδου , Αίμωνος ( χώρος στάθμευσης των τραμ) Εκεί έγινε και η σκληρότερη μάχη με στόχο το λαό της Αθήνας. Η συνοικία μας δοκιμάστηκε σκληρά επειδή αντιστάθηκε στα γερμανικά στρατεύματα κατοχής αλλά και στους γνωστούς ντόπιους συνεργάτες τους.

Όποιος ξεχνάει την ιστορία του είναι υποχρεωμένος να την ξαναζήσει. Αφιερωμένο στην γενιά αυτής της γειτονιάς που βίωσε την Γερμανική Κατοχή , και τώρα, στην δύση της ζωής τους, τους μέλλει να ξαναζήσουν το σήμερα, ίσως σε μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της ιστορίας μας.