To Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων για την Ακαδημία Πλάτωνος

 
Απόψε η ιστορία της γειτονιάς μας στην έδρα του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων

Κατά την αρχαϊκή περίοδο ιδρύεται στην Αθήνα ένα από τα τρία αρχαιότερα γυμνάσια της Αθήνας και ίσως το πιο σημαντικό, το Γυμνάσιο της Ακαδημίας.

Η δημιουργία των συγκεκριμένων εγκαταστάσεων φυσικής αγωγής στην περιοχή της αρχαίας Ακαδημίας έμελλε να μετατρέψει την τοποθεσία, που κατοικούνταν ήδη από τα προϊστορικά χρόνια, σε σημαντικό πνευματικό κέντρο των Αθηνών, με αποκορύφωμα την ίδρυση εκεί της Πλατωνικής Ακαδημίας.


Η αρχαία Ακαδημία υπήρξε εκτεταμένο προάστιο στα βορειοδυτικά της αρχαίας πόλης των Αθηνών. Οι ανασκαφές απέδειξαν ότι ο χώρος αυτό είχε κατοικηθεί από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι και τα υστερορωμαϊκά. Πήρε το όνομά της από το ιερό του τοπικού ήρωα Ακάδημου, βρισκόταν στα βορειοδυτικά της Αθήνας, στον Έξω Κεραμεικό (εκτός των τειχών) και δίπλα στην όχθη του ποταμού Κηφισού.

Μέσα στην περιοχή της Ακαδημίας και δίπλα στον Κηφισό ιδρύθηκε στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. το πιο σημαντικό από τα τρία αρχαία γυμνάσια των Αθηνών (τα άλλα δύο ήταν το Λύκειο και το Κυνόσαργες).

Τα γυμνάσια εξελίχθηκαν πολύ γρήγορα από αθλητικοί χώροι σε φιλοσοφικές σχολές, καθώς τα επέλεγαν οι φιλόσοφοι για να συζητούν με τους νέους. Μάλιστα, έχουν χαρακτηριστεί ως τα πρώτα πανεπιστήμια.

Στην περιοχή του Γυμνασίου από το 387 π.Χ. λειτούργησε και ο Πλάτων την περίφημη φιλοσοφική σχολή του, την Πλατωνική Ακαδημία, που γνώρισε τη φήμη από τους Νεοπλατωνικούς πριν την παύσει οριστικά το 526 μ.Χ ο Ιουστινιανός. Προς την Ακαδημία οδηγούσε δρόμος που ξεκινούσε από το Δίπυλο και πιστεύεται ότι έφθανε ως τη σημερινή πλατεία, στη συμβολή των οδών Πλάτωνος, Κρατύλου και Βασιλικών.

Η θέση της αρχαίας Ακαδημίας και κυρίως του Γυμνασίου επαναπροσδιορίζεται τη δεκαετία του 1930 ύστερα από ανασκαφές που διενεργήθηκαν με χρηματοδότηση του πλούσιου ομογενή από την Αίγυπτο αρχιτέκτονα, Παναγιώτη Αριστόφρονος στη συνοικία Βύθουλας (γνωστή και από το θεατρικό του Δημήτρη Ψαθά «Μαντάμ Σουσού). Τότε αποκαλύφθηκαν σχεδόν όλες οι μέχρι σήμερα σωζόμενες αρχαιότητες στην περιοχή που ονομάζεται πλέον Ακαδημία Πλάτωνος. Οι ανασκαφές διακόπηκαν κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου για να συνεχιστούν κατά την περίοδο 1955-1963 από τον αρχαιολόγο Φοίβο Σταυρόπουλο. Ωστόσο, από το 1963 και μετά οι συστηματικές ανασκαφές περιορίζονται γιατί η Αρχαιολογική Υπηρεσία έχει να αντιμετωπίσει τη μεγάλη ανοικοδόμηση της Αθήνας. Έκτοτε ξεκίνησαν οι ενέργειες προβολής και ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου, μέσω της απαλλοτρίωσης ακινήτων.

Από τις ανασκαφές έχουν έρθει στο φως η Ιερά Οικία Γεωμετρικών Χρόνων, το Γυμνάσιο, η πρωτοελλαδική αψιδωτή οικία που θεωρήθηκε ως η προϊστορική οικία του ήρωα Ακάδημου, καθώς και το τετράγωνο Περίστυλο κτίριο του 4ου αιώνα π.Χ. που θεωρείται παλαίστρα ή παράρτημα του Γυμνασίου.

Διάλεξη με θέμα «Η αρχαία Ακαδημία. Ιστορία του χώρου και των ανασκαφών» θα δώσει η αρχαιολόγος Ευτυχία Λυγκούρη- Τόλια απόψε, στις 7 μ.μ., στα γραφεία του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, στο πλαίσιο της ενότητας «Περιηγήσεις με την Αρχαιολογική Υπηρεσία».
Μ. Κουζινοπούλου